Het theoretische kader Ronald Langacker die al in ontwikkeling sinds de jaren zeventig en is het best vertegenwoordigd in zijn twee fundamenten van cognitieve grammatica volumes respectievelijk gepubliceerd in 1987 en 1991 is gekoppeld. Dit is ook de meest gedetailleerde en uitgebreide theorie van de grammatica te hebben ontwikkeld binnen de cognitieve taalkunde, en tot op heden is de meest invloedrijke van de cognitieve grammatica benaderingen.

Cognitieve grammatica probeert te model de cognitieve mechanismen en beginselen die motiveren en licentie de vorming en het gebruik van de linguïstische eenheden van verschillende gradaties van complexiteit. Zoals het conceptuele structureren systeembenadering ontwikkeld door Leonard Talmy en de groep van theorieën bekend als bouw grammatica, Langacker betoogt dat grammaticale of gesloten klasse formulieren zijn inherent zinvol. In tegenstelling tot Talmy, hij aanvaardt niet dat de open klasse formulieren en gesloten klasse formulieren verschillende conceptuele subsystemen vertegenwoordigen.

In plaats daarvan, Langacker betoogt dat beide soorten eenheid binnen een enkele gestructureerde inventaris van taalkundige basis eenheden waarmee de kennis van taal in de geest van de spreker behoren, die aanleiding geven tot een continuüm lexicon-grammatica. Voor Langacker, kennis van de taal (de geestelijke grammatica) wordt vertegenwoordigd in de geest van de spreker als een inventaris van symbolische assembly's. De symbolische vergadering, die simplex of complex worden kan, is de basiseenheid van grammatica.

Dienovereenkomstig, cognitieve grammatica onderschrijft de symbolische thesis. Het is slechts een keer een expressie is voldoende vaak gebruikt en verankering heeft ondergaan: het verwerven van de status van een gewoonte of een 'cognitieve routine', dat het bereikt de status van een taalkundige eenheid. Vanuit dit perspectief, een taalkundige eenheid is een symbolische entiteit die niet qua samenstelling is gebouwd door het taalsysteem, maar wordt opgeslagen en geopend als een geheel.

Bovendien, weerspiegelen de linguïstische eenheden vertegenwoordigd in de sprekersnotities grammatica gebruik verdragen. De conventionality van een taalkundige eenheid heeft betrekking op het idee dat taalkundige expressies deel uitmaken van de grammatica van een taal op grond wordt gedeeld door leden van de Gemeenschap van een toespraak. Zo conventionality is een kwestie van graad. , Bijvoorbeeld een expressie zoals hond meer conventionele is (gedeeld door meer leden van de Gemeenschap van Engels-sprekende) dan een expressie als allofoon, die alleen door een subset van Engelse sprekers wordt gedeeld met specialistische kennis met betrekking tot de studie van de taalkunde. De rol van verankering en conventionality in dit model van grammatica voortkomen uit het gebruik gebaseerde proefschrift. Dienovereenkomstig, cognitieve grammatica wordt soms aangeduid als de gebruik-gebaseerde model van grammatica.

De repository van diepgewortelde symbolische assemblages is in cognitieve grammatica opgevat als een geestelijke inventaris.

Maar de inhoud van deze inventaris niet in een willekeurige manier opgeslagen worden. De inventaris is gestructureerd, en deze structuur ligt in de relaties tussen symbolische assembly's.

Bijvoorbeeld, sommige eenheden formulier sub-parts van andere eenheden die op hun beurt de vorm sub-parts van andere eenheden (bijvoorbeeld morfemen make-up woorden en woorden zinnen die op zijn beurt zinnen make-up make-up). Deze set van koppeling en overlappende relaties is opgevat als een gestructureerd netwerk en Langacker presenteert dit in termen van een netwerkmodel. De entiteiten die de netwerk van symbolische vergaderingen bevolken worden beperkt door waarnaar Langacker als de eis verwijst.